Spaakletsel en de juridische gevolgen van een voet in het wiel

Door: Lisa Fluit
Leestijd: 3 minuten

Fietsen hoort bij het dagelijks leven in Nederland. Kinderen worden vaak al op jonge leeftijd meegenomen op de fiets. Het beeld van een kind dat achterop bij een ouder, grootouder of vriend zit, is niet ongewoon. Wat begint als een zorgeloze rit kan echter soms veranderen in een nachtmerrie als het kind zijn of haar voet tussen de spaken van de fiets krijgt. Spaakletsel kan vrij ernstig zijn; variërend van kneuzingen tot botbreuken en blijvend letsel. In dit artikel wordt de juridische vraag onderzocht of ouders of verzorgers in dergelijke situaties de opgelopen schade kunnen verhalen op de fietser of een andere verantwoordelijke partij.

Wat is spaakletsel?

Spaakletsel ontstaat wanneer een voet, meestal van een kind dat achterop de fiets zit, tussen de spaken van het wiel terechtkomt. Dit kan gebeuren wanneer het kind niet in een veilige positie zit of wanneer er geen gebruik wordt gemaakt van beschermende maatregelen, zoals spaakbeschermers, fietstassen of voetensteuntjes. Spaakletsel kan variëren van relatief lichte verwondingen, zoals kneuzingen, tot ernstige verwondingen, zoals botbreuken, en in sommige gevallen kan er zelfs blijvende schade zijn.

Gevaarzetting

De juridische term ‘gevaarzetting’ speelt een belangrijke rol bij het beoordelen van de vraag of er aansprakelijkheid is in gevallen van spaakletsel. Gevaarzetting verwijst naar situaties waarin iemand een gevaarlijke situatie creëert of laat voortbestaan, terwijl hij of zij redelijkerwijs had kunnen voorkomen dat deze situatie tot schade zou leiden. Bij spaakletsel zou dit betekenen dat de fietser die het kind vervoert, aansprakelijk kan zijn als hij of zij onvoldoende voorzorgsmaatregelen heeft genomen om te voorkomen dat het kind gewond raakt.

Artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek

Artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek stelt dat iemand die een onrechtmatige daad pleegt aansprakelijk is voor de schade die hierdoor ontstaat. Een onrechtmatige daad kan onder andere bestaan uit nalatigheid, zoals het niet nemen van maatregelen om een gevaarlijke situatie te voorkomen.

De rechtspraak biedt verschillende handvatten voor de beoordeling van gevaarzetting, vooral in het kader van fietsongevallen.

Een bekend voorbeeld is het Kelderluik-arrest uit 1965, waarin de Hoge Raad vier criteria vaststelde om te bepalen of er sprake is van gevaarzettend gedrag dat kan leiden tot aansprakelijkheid. Deze criteria zijn nog steeds relevant en worden vaak toegepast in gevallen van letselschade, inclusief die van spaakletsel.

1. De kans op een ongeval: hoe groot was de kans dat een ongeval zou plaatsvinden door het handelen of nalaten van de fietser? Als het kind bijvoorbeeld zonder spaakbeschermers achterop zit, is de kans op een ongeval aanzienlijk groter.
2. De ernst van het mogelijke letsel: spaakletsel kan, vooral bij jonge kinderen, leiden tot ernstige en langdurige gezondheidsproblemen. Dit vergroot de zorgplicht van de fietser.
3. De mate van waarschijnlijkheid dat iemand niet de vereiste voorzichtigheid in acht neemt: een redelijk persoon zou zich bewust moeten zijn van de risico’s die gepaard gaan met het vervoeren van een kind op een fiets en zou daarom voorzorgsmaatregelen moeten nemen om deze risico’s te beperken.
4. De bezwaarlijkheid van het nemen van voorzorgsmaatregelen: het nemen van eenvoudige maatregelen, zoals het installeren van spaakbeschermers of het gebruik van fietstassen, kan het risico op letsel aanzienlijk verminderen. Deze maatregelen zijn niet kostbaar of moeilijk te implementeren, waardoor het nalaten ervan als nalatig kan worden beschouwd.

De rol van de fietser en verantwoordelijkheid

Uit de bovenstaande criteria kun je opmaken dat de verantwoordelijkheid voor het voorkomen van spaakletsel in veel gevallen bij de fietser ligt. Deze moet zorgen voor adequate bescherming, zoals spaakbeschermers, voetensteuntjes of het plaatsen van de voeten in fietstassen. Doet de fietser dit niet, dan kan hij of zij aansprakelijk worden gesteld voor de schade.

Spaakletsel, verzekeringen en het verhalen van schade

In de praktijk betekent dit dat de fietser kan worden aangesproken voor medische kosten, kosten van eventuele revalidatie, en andere schadeposten zoals smartengeld voor het kind. Bij spaakletsel kan het verhalen van schade vaak complex zijn, maar in veel gevallen biedt de aansprakelijkheidsverzekering oor particulieren van de fietser een oplossing.

Veel Nederlanders hebben een dergelijke verzekering. De aansprakelijkheidsverzekering dekt schade die is veroorzaakt door onzorgvuldig handelen, zoals het nalaten van het nemen van veiligheidsmaatregelen bij het vervoeren van een kind op de fiets. De kosten voor medische behandeling, revalidatie en eventueel smartengeld kunnen allemaal worden gedekt door deze verzekering.

Preventieve maatregelen en bewustwording

Hoewel juridische stappen en verzekeringsclaims een manier zijn om de schade te verhalen, is het altijd beter om ongevallen te voorkomen. Bewustwording van het risico op spaakletsel is cruciaal voor iedereen die met kinderen fietst. Simpele preventieve maatregelen kunnen veel leed besparen:

• Gebruik van spaakbeschermers: Deze zijn relatief goedkoop en gemakkelijk te installeren. Ze voorkomen dat een voet tussen de spaken terechtkomt.
• Plaatsen van de voeten in fietstassen: Als het kind groot genoeg is om zijn of haar voeten in fietstassen te plaatsen, kan dit een effectieve manier zijn om spaakletsel te voorkomen.
• Gebruik van voetensteuntjes: Veel fietsen zijn uitgerust met voetensteuntjes of kunnen worden aangepast om deze te hebben. Dit helpt het kind om zijn of haar voeten op een veilige manier te positioneren.

Goed om te weten

Mocht er toch een ongeval plaatsvinden, dan is het goed om te weten dat er juridische middelen zijn om de schade te verhalen en dat een aansprakelijkheidsverzekering vaak dekking biedt voor de opgelopen schade. Daarom raden wij u aan contact op te nemen met een van onze experts.